فلسفه عاشورا تبیین مصادیق جبهه حق و باطل است
تاریخ انتشار: ۱۷ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۰۴۷۲۹۷
حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین روحی یزدی روز یکشنبه مصادف با هشتم ماه محرم در گفت و گو با ایرنا افزود: یکی از شرایط نامناسبی که ما الان با آن روبرو هستیم این است که برخی از امامان جمعه و سخنوران یا به فلسفه قیام امام حسین (ع) نمی پردازند و اگر هم سخنرانی در این زمینه دارند، تکرار مکررات است.
وی ادامه داد: انتظار این است که از تربیون نماز جمعه درباره قیام عاشورا و نهضت امام حسین(ع) حرف هایی به تناسب روز گفته شود چرا که اگر درآن زمان حضرت سیدالشهدا (ع) یکی از مهمترین و با دغدغه ترین انگیزه های قیام خود را مقابله با بدعت و کم رنگ شدن جایگاه دین در زندگی و مردم می دانستند امروز باید توسط گوینده ها به خصوص ائمه جمعه که سخنانشان مخاطبان بیشتری دارد ، مصادیق بدعت در دین و عزاداری به صورت شفاف بیان شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
روحی یزدی گفت: امروز مصادیق کم توجهی به دستورات دین باید برای مردم تبیین شود همان گونه که شهید مطهری وقتی به ایراد صحبت می پرداختند مشکل و شمر زمانه را «موشه دایان» عنوان می کند.
این استاد دانشگاه الهیات و علوم اسلامی اظهار داشت: سخنوران و گویندگان باید امروز مصداق تیرها و هجمه هایی که نسبت به شیرخوارگان، نوجوانان و جوانان ادر جهان صورت می گیرد تبیین کنند چراکه تشخیص این مصادیق حرکتی کاربردی و تاثیرگذاری بیشتری دارد.
وی تاکید کرد: انتظار از تربیون نماز جمعه و گویندگان نهضت عاشورا این است که مصداقی صحبت کنند و حرمله هایی که در این زمان در یمن، نوار غزه یا فلسطین اشغالی کودک کشی می کنند داعش و جنایات آنان را برای مردم بازگو کنند.
روحی یزدی اضافه کرد: متاسفانه فرهنگ غلطی درجامعه افتاده که هرکسی که تعیین مصداق می کند می گویند وارد مسایل سیاسی شده بطوری که سخنوران و گویندگان از ترس متهم شدن ورود به مسایل سیاسی به این مصداق ها نمی پردازند.
وی اظهار داشت: با تبیین این مصدایق جبهه حق و باطل، عمر و سعد ها و حرملهها حتی حرهای زمان ها برای مردم بیان شده و تاریخ عاشورا یک تاریخ به روز خواهد شد.
روحی یزدی خاطرنشان کرد: تکرار مکرارات تاثیرگذاری ندارد بلکه باید مصداق ها را برای مردم بیان کرد چراکه آنان در تشخیص مصداق ها نیاز به کمک دارند.
این استاد دانشگاه گفت: دیدیم که در تاریخ عاشورا یک موجی علیه امام حسین(ع) جاری می شود که این موج سبب شده تعداد قابل توجهی از مردم حسین (ع) را به عنوان کسی که دین رسول خدا (ص) را کنار گذاشته معرفی شد.
وی اضافه کرد: اکنون هم متاسفانه در فضای مجازی کم نداریم که گاهی اوقات حق را باطل جلوه می دهند بنابراین از وظایف سخنوران و امامان جمعه است که به این مهم بپردازند.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان البرز در ادامه به پاسخ به این پرسش پرداخت که با توجه به بدعت گذاری در فرهنگ عاشورا که در طول تاریخ بوده و مبلغان دین تاش کرده اند که این پالایش را اصل عزاداری های محرم انجام دهند؛ در عصر جدید که مدل بدعت های عاشورایی نیز تغییر کرده، چه انتظاراتی از مبلغان دین وجود دارد.
روحی یزدی افزود: یکی از فریادهای خاموش نشدنی امام حسین (ع) در نهضت عاشورا تقابل با بدعت و بیتوجهی به دستورات دین بوده، اکنون بدعت ها در چهره های مختلف در جامعه مشاهده میشود ولی به لحاظ فرم متفاوت با شرایط نهضت عاشورای سال ۶۱هجری قمری شده است.
وی ادامه داد: اکنون یک هزار و ۳۸۰ سال براساس سال قمری از شهادت سالارشهیدان کربلا می گذرد در این مدت همانطور که فرهنگ ، زندگی و چشم اندازها تغییر داشته به یقین الگوهای بدعت نیز متفاوت شده است.
این استاد دانشگاه بیان داشت: دریک زمانی بدعت گذاری به فرض در زمان قیام اباعبدالله حسین (ع) این بود که مجالس که به نام اهل بیت (ع) گذاشته میشود به سمت دیگر بکشانند، در زمان قیام امام بدعت گذاری این بود که به صورت روشن با سنت پیامبر (ص) مخالفت شود و نمونه آن این بود که یزید بن معاویه شراب خواری می کند و از شراب خواری هیچ ابایی ندارد.
وی یادآورشد: بنابراین درتاریخ یزید بن معاویه به عنوان یک شراب خوار قهار و چیره دست است که با سنت پیامبر (ص)همخوانی ندارد.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان البرز گفت: امروزه مسائلی دیده میشود که در خاستگاه دین جایگاهی ندارد بطوریکه برخی از عزادارایی ها نوعی از بدعت گذاری است و با اندکی تفکر می توان به این مهم دست یافت که امام حسین(ع) با این بدعت مقابله کردند.
وی تاکید کرد: سخنوران باید حقایق و وقایع عاشورا را برای مردم بیان کنند و صرف عزاداری برای سالار شهیدان کافی نیست بلکه باید معرفت نسبت به حسین بن علی (ع) افزایش یابد و تعدادی از عزاداری ها نشات گرفته از بدعت است بنابراین وظیفه سخنواران است که با اهداف امام حسین (ع) مردم را آشنا کنند.
روحی یزدی افزود: معرفت به معنای آن نیست که بدانیم پدر ومادر امام حسین (ع) چه کسانی هستند بلکه شناخت حسین بن علی (ع) یعنی شناخت مرام و اهداف امام که اگراین شناخت تحقق یابد به معرفت حقیقی دست یافته ایم.
تبیین خاستگاه دینی نذورات مردمی با توجه به شبهه افکنی دشمنان مبنی براینکه چرا نذورات مردم صرف کارهای عام المنفعه و کمک به فقرا نمی شود پرسش دیگری بود که این استاد دانشگاه الهیات و علوم اسلامی به پاسخ آن پرداخت و افزود: در پشت پرده این حرکت ها افرادی که محرکت این دیدگاه هستند نباید فراموش شوند.
وی اضافه کرد: کسانی که می گویند چرا اطعام و هزینه برای مجالس اباعبدالله حسین (ع) میشود حال باید دید که برای یک جشن تولد یا عید نوروز چه هزینه های را صرف میکنند.
روحی یزدی گفت: اما نوبت که به اعتقادات مردم می رسد جرات ندارند که بگویند دست از امام حسین (ع) بردارید مجالس عزا را هدف قرار می دهند.
وی خاطرنشان کرد: این افراد چرا دنبال شبهه افکنی به این شکل هستند چون می دانند اگر مردم به واسطه مجالس عزاداری سالار شهیدان به معرفت حقیقی دست یابند هرگز دشمنان به امیال خود نخواهند رسید.
این استاد دانشگاه افزود: خوشبختانه رویکرد معرفت به امام حسین (ع) روز به روز در جامعه افزایش یافته و انتظارمی رود که با اقدامات موثر و کیفی تری شاهد ارتقای قابل توجهی در این زمینه باشیم.
وی ادامه داد: باید همان طور که مردم وقف میکنندبرای مجالس عزاداری وقف در مسیری قرار بدهند که به نیت واقف نزدیک باشد.
روحی یزدی در خصوص اینکه در دهه دوم انقلاب فرهنگ عاشورایی تا چه میزان می تواند در تمدن سازی بویژه در ترویج تفکر ظلم ستیزی و مقاومت در برابر ظلم و کمک به مظلوم موثر باشد نیزبیان داشت: وقتی از یک منظر قیام امام حسین (ع) نگاه می شود و درهویت آن تامل کنیم می بینیم این قیام دارای ۲ رو یکرد است یک روی آن ظلم ستیزی و روی دیگر آن دفاع از مظلوم است.
وی خاطرنشان کرد: آن حساسیتی که شخص امام حسین (ع) و به تبع ایشان یارانش داشتند حسایست بر روی مقابله با ظلم بود.
این استاد دانشگاه الهیات و علوم اسلامی گفت: زمانی که امام حسین (ع) در مدینه بودند یزید به والی مدینه نامه نوشت و گفت از حسین بن علی (ع) برای من بیعت بگیرید واگر نپذیرفت او را به شهادت برسانید.
روحی یزدی افزود: امام حسین (ع) به محض شنیدن این جمله فرموند من را سر دو راهی قرار داده و فرمودند «هیهات من الذله »که یک شعار کاربردی و یک شعار تاثیر گذار در تمام دنیا شده، حتی کسی که براساس ظاهر اعتقادی به ائمه اطهار(ع) ندارد حتی کسی که اسلام را قبول ندارد اما حرکت حسین بن علی (ع) برایش سرمشق شد.
وی یاد آورشد: جمله معروف گاندی یک هندو که مسلمان نیست الگوی خود را حسین بن علی (ع) بیان می کند چرا اباعبدالله حسین (ع ) سرمشق همه قرار می گیرد و رئیس مکتب آزادگی است و هر آزاده خواهی که در دنیا بخواهد از اسارت آزاد شود باید روش حضرت سیدالشهدا (ع) را پیش بگیرد.
این استاد دانشگاه گفت: بسیاری از کشورها از ایران الگو برداری می کنند در آزادی خواهی درحالی که ملت ایران از قیام اباعبدالله حسین (ع) الگوبرداری داشته است.
وی ادامه داد: تاسوعا و عاشورا آغاز و عامل بستر بسیار مناسبی برای تضمین تحکیم مبانی انقلاب اسلامی است به همین دلیل دشمن این نکته اتکای انقلاب اسلامی را شناخته و سعی در کارشکنی دارد.
رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان البرز گفت: حتی دشمنان حاضر شدند برای مقابله با این تفکر در کنار اسلام به اسلام هایی که به شکل هایی مختلف از جمله اسلام آمریکایی و داعشی را قرار بدهند.
وی افزود: ولی امروز اسلام حرف اول را در دنیا می زند و در خصوص دنیا تصمیم گیری می کند و با بصیرت مردم که بواسطه درس گیری از ائمه اطهار (ع) بوده زیر بار ظلم نمی رویم و تمام این اقدامات زمینه ساز حضورو ظهورو حضرت حجت (عج) است.
روحی یزدی در پایان در پاسخ به پرسش در زمینه تطبیق معیارهای فرهنگ عاشورایی با زمانه کنونی که آیت الله مطهری مبدع آن بوده اند، چه راهکارهایی پیشنهاد می شود نیز گفت: در تعیین مصدایق حق و باطل هنوز احساس ضعف و کمبود می شود و مردم دراین چند سال که یک هزار و ۳۸۰ سال از قیام عاشورا گذشته تا حدودی با کلام و سخنان امام (ع) آشنا شدند اما اینکه کدام یک از فرمایشات حسین بن علی (ع) با وضعیت امروز مطابق می کند و کدام درجبهه باطل است کمتر سخنوری شده است.
وی تاکید کرد: اکنون وظیفه داریم به تناسب شرایط روز اشعار، سینه زنی داشته باشیم و مسلک حضرت علی اکبر(ع) علاوه بر جوانی آن برای مردم بیان شود و امام حسین (ع) عاشق مرام حضرت علی اکبر(ع) بود بنابراین باید در منبرها به این مهم پرداخته شود.
روحی یزدی گفت: تطبیق مصدایق امروز با اهدف امام حسین (ع) از دیگر موارد مهم دراین زمینه است که باید در جامعه نمود پیدا کند تا بسترساز تحولات بسیاری شود.
۸۰۲۹/ ۶۱۵۵
منبع: ایرنا
کلیدواژه: عاشورای حسینی البرز محرم ۹۸
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۰۴۷۲۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
امام صادق(ع) و عبور از دوگانه‌های باطل
یکی از ابعاد مهم در سیره امام صادق(ع)، نهضت علمی و فرهنگی گسترده‌ای بود که توسط ایشان جریان پیدا کرد. امام صادق(ع) نهضتی را که پدر بزرگوارش، امام محمد باقر(ع) آغاز کرده بود، به اوج رساند. عصر امام صادق(ع) یکی از پرتحول‌ترین دوره‌های تاریخ اسلام است. این دوران با تضارب افکار و اندیشه‌ها و پیدایش نحله‌های مختلف و انواع انحراف‌ها و بدعت‌ها و عقاید باطل در جامعه همراه بود. بسیاری از این جریان‌های فکری، دوگانه‌های باطلی بود که در برابر یکدیگر شکل گرفته بود و امام صادق(ع) با عبور از هر دو جریان، جریان سومی را به عنوان خط اصیل معارف اسلامی تبیین کردند.
اکنون برخی از این دوگانه‌های انحرافی و نحوه عبور امام صادق(ع) از آن‌ها و تبیین جریان سوم و اصیل را بازگو می‌کنیم.
برخی از دوگانه‌های انحرافی در زمان امام صادق(ع)
جریان «اهل حدیث» یکی از جریان‌های فکری دوران حضرت بود که تمرکز خود را روی روایات قرار داده و تعقل را کنار گذاشته بود، در مقابل این جریان «اهل رأی» بودند که در عقل‌گرایی افراط داشتند و به متون وحیانی توجهی نداشتند.
جریانی دیگر به نام «جبریه» قائل به جبر بودند و اختیار انسان را با استناد به توحید عملی زیرسؤال می‌بردند و در مقابل این جریان، «مفوّضه» انسان را به‌صورت کامل مختار دانسته و عملاً سلطه و اراده الهی نسبت به افعال انسان را زیرسؤال می‌بردند. همچنین در رویکردهای تفسیری، جریانی بود که به‌صورت کلی امکان تفسیر قرآن را زیرسؤال برده و قرآن را قابل تفسیر نمی‌دانست و جریانی دیگر بدون هیچ چارچوب مشخصی، به تفسیر قرآن می‌پرداخت تا جایی که کار به تفسیر رأی کشیده می‌شد.
در مباحث خاص‌تر و جزئی‌تر کلامی، جریانی در بحث خداشناسی و صفات الهی، قائل به تعطیل بود و «معطله» نام داشت. در برابر آن، جریان «مشبهه» و یا «مجسمه» بود که خدا را به مخلوقاتش تشبیه می‌کرد و برخی از آن‌ها برای خدا جسم قائل بودند.
مقابله با دوگانه‌های انحرافی با تبیین جریان سوم
گفتیم اهل حدیث، کسانی بودند که عقل و علم را به‌طور مطلق انکار کرده و تنها بر ظواهر قرآن و حدیث تکیه می‌کردند. این جریان درواقع اهل «جمود بر نص» بود و هرگونه تعقل در متن را کنار می‌گذاشت. در مقابل این جریان، جریان اهل رأی بود که عقل‌گرایی افراطی را دنبال می‌کرد و در استنباط‌های فقهی نیز به جای تکیه بر متون دینی، اهل قیاس و استحسان بود. این جریان نیز در واقع اهل «اجتهاد در برابر نص» بود. امام صادق(ع) در برابر این دو جریان، جریان سومی را مطرح کرد که عبارت است از: «اجتهاد در نص». به این معنا که امام صادق(ع) نوعی جریان فقاهتی را تثبیت کرده و توسعه داد که در آن، تکیه بر منابع اصیل دینی و نصوص کتاب و سنت با رویکرد اجتهادی و به‌کارگیری تعقل در استفاده از نصوص دینی محوریت داشت. این جریان از یک طرف مرزبندی با جریان اهل حدیث داشت، چرا که تعقل را به کار می‌گرفت و از طرف دیگر مرزبندی با جریان اهل رأی داشت، از این نظر که مبنا را منابع شرعی قرار می‌داد. این جریان سوم، عبور از دوگانه باطل جمود بر نص و اجتهاد در برابر نص بود.
در بحث توحید و امکان شناخت صفات خداوند، گفتیم اهل تعطیل معتقد بودند عقل آدمی راهی به شناخت اوصاف الهی ندارد و عملاً مانع هرگونه قضاوت درباره صفات خدا می‌شدند. در مقابل نیز اهل تشبیه معتقد بودند میان اوصاف الهی و انسان به لحاظ معنایی تفاوتی نیست و اوصاف خالق را به اوصاف مخلوقات تشبیه می‌کردند. امام صادق(ع) منظر کلامی متفاوت و نگاه سومی را به عنوان «اثبات بلاتشبیه» مطرح کرد. به این بیان که عقل می‌تواند صفات خدا مانند وجود، علم، قدرت و حیات را اثبات کند؛ اما نمی‌تواند به کُنه صفات الهی راه پیدا کند. پس ما صفات جمال و جلال خداوند را اثبات می‌کنیم؛ بدون اینکه خدا را به مخلوقاتش تشبیه کنیم.
یکی دیگر از مباحث کلامی، بحث مهم و پیچیده جبر و اختیار است. عده‌ای قائل به جبر شدند و با اتکا به توحید عملی، هرگونه اختیار را برای انسان نادیده گرفتند. به این معنا که ما اگر موحد هستیم، باید همه افعال را فعل خدا بدانیم و افعال انسان نیز مخلوق خداست و انسان در آن نقشی ندارد. در این نگاه هرگونه اراده و اختیاری برای انسان نفی میشود. در مقابل آن، جریانی قائل به تفویض بودند. به این معنا که می‌گفتند انسان در افعال خود کاملاً مختار و آزاد است و خدا نیز سلطه‌ای بر افعال او ندارد. پس افعال انسان صرفاً با اراده و اختیار انسان انجام میشود.
امام جعفر صادق(ع) اینجا نیز در برابر هر دو جریان انحرافی، جریان سومی را با عنوان «امر بین الامرین» مطرح کرد. حدیث معروف «لاجبر و لاتفویض بل امرٌ بین الأمرین» اشاره به همین جریان سوم دارد. ما با وجدان خودمان درک می‌کنیم که قطعاً مجبور نیستیم و دارای اراده و اختیار هستیم. از طرفی قول به جبر، ظلم به خدای متعال است. اینکه ما انسان را مجبور بدانیم و در همین حال، او را مکلف بدانیم، معنا ندارد. تکلیف و عقوبت انسان به‌واسطه فعلی که اختیاری دخصوص آن نداشته، ظلم و قبیح است و چنین چیزی نسبت به خدای متعال، محال است.
از سوی دیگر اگر اختیاری داریم، خدا این اختیار را به ما داده و ما به اذن او است که می‌توانیم افعال خودمان را انجام دهیم، نه اینکه خدا دیگر بر ما سلطه‌ای نداشته باشد. پس نه جبر درست است و نه تفویض و این همان امرٌ بین الأمرین است. همچنان که بزرگان دین فرموده‌اند انسان در هر رکعت نمازش با جمله «بِحَولِ الله وَ قُوَّتِهِ اَقُومُ وَ اَقْعُد» نفی جبر و تفویض می‌کند. در واقع با عبارت «اقوم و اقعد» نفی جبر می‌کنیم و با عبارت «بحول الله و قوته» نفی تفویض.
در بحث تفسیر قرآن نیز اشاره شد عده‌ای هرگونه تفسیر قرآن را منع کرده و بر این باور بودند امکان فهم قرآن برای انسان وجود ندارد. به اعتقاد آنان قرآن یک متن معماگونه‌ای است که فقط باید تلاوت شود. در برابر آن‌ها، جریان دیگری نیز آنچنان در تفسیر آیات افراط می‌کردند که عملاً هیچ چارچوبی برای تفسیرشان وجود نداشت و هر چه به ذهنشان می‌رسید در مورد آیات قرآن گفته و رسماً تفسیر به رأی می‌کردند. امام صادق(ع) در برابر هر دو جریان، جریان سومی را به نام «تفسیر اجتهادی» که تفسیر بر مبنای حجت بود، بیان کرد. اکنون نیز مفسران شیعی از همین مبنا برای تفسیر آیات الهی پیروی میکنند. به این معنا که قرآن قابل فهم است و امکان تفسیر قرآن نیز وجود دارد؛ اما در چارچوب علم یا دلیل علمی. به بیان دیگر، ما باید برای هر برداشت تفسیری، حجت و دلیل معتبر داشته باشیم. این همان روش تفسیر اجتهادی است.
امام صادق(ع)، پایه‌گذار کلام، فقه و تفسیر شیعه
دوگانه‌های باطل جمود بر نص و اجتهاد در برابر نص، تعطیل و تشبیه، جبر و تفویض، منع از تفسیر و جواز تفسیر به رأی، همگی نمونه‌هایی از جریان‌های انحرافی و باطلی بود که در دوران امامت امام صادق(ع) رواج داشت و امام با نهضت علمی و فرهنگی همه‌جانبه‌ای که به راه انداخت و معارف فراوانی که عرضه کرد و شاگردان فراوانی که پرورش داد، خط اصیل معارف اسلامی را تبیین و تثبیت کرد.
ما امروز میراثدار همان خط اصیلی هستیم که امام صادق(ع) در برابر این جریان‌های انحرافی ترسیم کرد. کلام شیعه و فقه شیعه و تفسیر شیعه، محصول تبیین همه‌جانبه امام صادق(ع) و مرزبندی با جریان‌های فکری انحرافی و دوگانه‌های باطل است.
منبع: روزنامه قدس
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان